خجالت در واقع نوعی ویژگی شخصیتی در کودکان است، نه یک عیب و نقص که نیازی به دعوا و شرمندگی والدین داشته باشد. این ویژگی با تشویق و حمایت والدین قابل اصلاح است جالب است بدانید دانشمندان می‌گویند خجالتی بودن در بعضی فرهنگ ها مورد پسند و ستایش مردم است و از راه فرهنگ جامعه به کودکان به ارث می‌رسد.

از نظر علمی احساس خجالت، یک واکنش طبیعی نسبت به افراد یا محیط های جدید است که در حقیقت ترکیبی از حس ترس و کنجکاوی را در خود دارد. شیرخواران با دیدن غریبه‌ها روی‌شان را برمی گردانند.

کودکان نوپا به زمین نگاه می کنند و به پدر یا مادرشان می چسبند و حتی ممکن است در این شرایط به مکیدن انگشت شست بپردازند اما بیشتر بچه‌ها قبل از ۳ سالگی به راحتی با همه ارتباط برقرار می‌کنند و به نظر بسیار اجتماعی می‌آیند اما بعد از این سن، ترس بیشتر کودکان از غریبه‌ها شروع می شود و آن‌ها حس خجالت و شرمندگی را یاد می‌گیرند. در این زمان است که ناگهان کوچولوی اجتماعی و برون گرای شما تبدیل به یک کودک خجالتی می‌شود.

والدین چگونه با کودک خجالتی رفتار کنند؟

** به کودکتان برچسب نزنید: وقتی که برچسب خجالتی بودن یا غیر اجتماعی به یک کودک زده می شود به تدریج او با خودش فکر می کند که واقعا خجالتی و غیر اجتماعی است و این خود تبدیل به یک پیشگویی خود کام بخش می گردد که طی آن کودک خجالتی بودن و رفتار انزواطلبانه را یاد خواهند گرفت.

اگر شخصی بزرگسال می گوید که کودک خجالتی ای دارید و او این حرف را می شنود با گفتن عباراتی نظیر” فرزندم در حقیقت با افرادی که می شناسد زودجوش است” پاسخی مناسب به این اظهار نظرات بدهید.

کودک شما این صحبت شما را خواهد شنید و یقینا آن را خواهد پذیرفت زیرا معیار و مرجع اصلی او شما هستید.

** درباره تجربیات تان با کودکتان صحبت کنید: اگر کودکتان از خجالتی بودن احساس بدی دارد ممکن است وارد چرخه ای شود که مرتبا آسایش و راحتی اش کمتر و کمتر شود و اعتماد به نفس بسیار ضعیفی داشته باشد. شما می توانید با گفتن خاطرات و تجربیات خودتان هنگامی که محجوب و کم رو بوده اید با این اثرات منفی با کودک خجالتی مقابله کنید. اگر فرزندتان بداند که پدر و مادرش نیز قبلا این مشکل را تجربه کرده اند ولی اکنون توانسته اند افراد جسور و با اعتماد به نفسی باشند نسبت به رفتار خجالتی اش احساس بهتری خواهد داشت.

** همچنین این موضوع را به آنها یاد دهید که خجالتی بودن در حد طبیعی چیز صحیح و پذیرفتنی است و اینکه آنها می توانند باتلاش و کوشش به این رفتار غلبه کنند و شخص متفاوتی شوند.

** احساس همدلی و همدردی با کودک خجالتی داشته باشید: وقتی کودکتان از روبه رو شدن و تعامل با دیگران احساس ترس دارد با او همدلی کنید. وقتی شما با او همدلی می کنید او شروع به شناخت احساسات و هیجاناتش و آنچه باعث بروز آنها شده می کند. بنابراین قادر می شوند که این احساسات را کنترل کند و بر ترسش غلبه کند. شما با این کار در حقیقت محیطی مطمئن در اختیار آنها قرار می دهید تا خود را بی قید و بند مطرح کنند و خود واقعی شان را بروز دهند.

** فواید و مضرات رفتار برون گرا را شرح دهید: اگر فرزندتان تلاش می کند که دوستی پیدا کند و کمتر موفق می شود این زمانی خوب است برای آنکه فواید رفتار برونگرا و اجتماعی را برایش شرح دهید تا اگر در اولین تلاشش برای برونگرایی به شکست رسید همه چیز را رها نکند و انگیزه تلاش مجدد داشته باشد. از مزایای مهم رفتارهای اجتماعی مانند توانایی یافتن دوستان جدید، داشتن ساعات خوش و خرم بیشتر با سایر کودکان، داشتن قدرت و موفقیت بیشتر در مدرسه و … برایشان صحبت کنید.

در ادامه چنانچه فرزندتان به حد کافی بزرگ است سراغ فواید طولانی مدت اجتماعی بودن بروید تا اهمیت این رفتار برای شکل دهی آینده اش را درک کند.

** الگوی کودک خجالتی باشید: کودکان بهتر از هر جمله و نصیحتی توانایی یادگیری از رفتار و ویژگی های والدین شان را دارند. اگر خواهان داشتن فرزندی برون گرا هستید باید خودتان این گونه باشید. مرتب دوستانتان را دعوت کنید، هنگامی که در صف ایستاده اید با افراد صحبت کنید و با کودکان دیگر درباره سن و سال فرزندتان صحبت کنید و فرزندتان را در این فعالیتها سهیم و شریک کنید.

هر چه بیشتر با مردم تعامل داشته باشید و از این طریق الگو و نمونه کاملتری از رفتار برونگرا به کودکتان نشان دهید پاسخ بهتری از کودک خجالتی دریافت خواهید کرد.

از مزایای مهم رفتارهای اجتماعی مانند توانایی یافتن دوستان جدید، داشتن ساعات خوش و خرم بیشتر با سایر کودکان، داشتن قدرت و موفقیت بیشتر در مدرسه و … برای کودک خجالتی خود صحبت کنید.

** اهداف رفتاری تهیه و تنظیم کنید: به کودکتان کمک کنید تا اهدافی را برای نگرش برون گرا تدارک ببیند. اگر واقعا فرزندتان از صحبت کردن با یک شخص جدید احساس بدی دارد می توانید برنامه ساده ای تنظیم کنید که مثلا هر روز به یک شخص جدید یک کلمه بگوید تا اگر او بتواند عادت کند که با صدای بلند و خندان با شخص جدید حرف بزند قادر خواهد بود که این توانایی را ارتقا بخشد. تک تک فعالیتهای رو به پیشرفت فرزندتان را به دقت یادداشت کنید و هر از چند گاهی با مرور روند پیشرفتش او را خوشحال و هیجان زده کنید.

** به کودکتان جایزه دهید: هر وقت ملاحظه کردید کودکتان کارهایش را بی پروا، جسورانه و برون گرایانه انجام میدهد او را از این موضوع مطلع کنید و برایش جایزه ای بگیرید. تشویق شدن و جایزه گرفتن می تواند یک محرک عالی برای تشویق کودکان به برون گرا بودن باشد. انجام کارهای مختلفی مانند تعریف و تمجید از کودک و یا انجام فعالیتها و سرگرمی هایی که کودکتان به شدت به آنها علاقمند است همگی می تواند به کودک شما در فایق امدن بر احساس کم رویی و درونگرا بودن و یافتن دوستان جدید کمک فراوانی کند.

خجالت آن قدر ها هم بد نیست!

در پایان به یاد داشته باشید که خجالتی بودن همیشه هم ویژگی بد و نامطلوبی نیست؛ این ویژگی به همراه خود صفات دیگری را هم می‌آورد که مثبت و مطلوب هستند مثلا احتیاط بیشتر، مشاهده دقیق‌تر و گوش دادن بهتر به گفته‌های اطرافیان. حتی گفته می‌شود کودک خجالتی ، در آینده گوش شنوای بهتر و دوستان وفادارتری خواهند شد.

چگونه با کودک خجالتی رفتار کنیم؟

چگونه با کودک خجالتی رفتار کنیم؟