وقتی صحبت از اختلال بیش فعالی – نقص توجه (ADHD) به میان می آید، معمولا اولین چیزی که به ذهن ما می رسد کودک مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه است. با این حال، از آنجایی که وراثت نقش پررنگی در بروز این اختلال توجه بازی می کند، عجیب نیست که والدین کودک مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه (حداقل یکی از آنها) خود نیز این اختلال را داشته باشند یا برخی از علایم آن را در رفتارهای خود ببینند. البته در بیشتر موارد ممکن است اختلال والدین تشخیص داده نشده باشد.

مدیریت خانواده با وجود یک کودک مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه به اندازه کافی سخت است. حال تصور کنید که یکی از والدین یا حتی هر دوی آنها نیز مبتلا به این اختلال باشند. این موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده است. در این نوشته می خواهیم راهکارهایی را برای مدیریت بهتر خانواده با وجود کودک و والدین مبتلا به اختلال بیش فعالی – نقص توجه ارائه دهیم.

اگر والدین کودک بیش فعال، خودشان هم مبتلا به بیش فعالی باشند، چه مشکلاتی به وجود می آید؟

اگر به عنوان والدین یک کودک مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه، خودتان نیز دچار این اختلال هستید، گفتگو و تعامل با فرزندتان کمی دشوار و حتی گاهی غیرقابل تحمل به نظر خواهد رسید. بیش فعالی – نقص توجه، توانایی های شناختی ما مثل توجه و حافظه را تحت تاثیر قرار می دهد. این توانایی ها برای برنامه ریزی زندگی و به ویژه برای مدیریت و کنترل بیش فعالی – نقص توجه ضروری هستند. به دلیل تاثیر بیش فعالی – نقص توجه بر توانایی برنامه ریزی افراد، چرخه ای معیوب به وجود می آید. کودک مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه، توانایی مدیریت اختلال خود را ندارد. در نتیجه وابسته به برنامه ای است که والدینش برای او تعریف می کنند. از سوی دیگر، والدین این کودک، خود دچار این اختلال هستند و نمی توانند به راحتی از مهارت های اولویت بندی، شناسایی مشکلات، یافتن راه حل و در حالت کلی برنامه ریزی استفاده کنند.

واکنش هیجانی یکی از علایم بیش فعالی – نقص توجه است. واکنش هیجانی باعث می شود اختلافات و تعارض بین والدین و کودک به راحتی افزایش یابد و موقعیت را پیچیده کند. در چنین شرایطی معمولا راه حلی به ذهن نمی رسد. زمانی که هم کودک و هم یکی از والدین مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه باشند، حتی ساده ترین کارهای روزمره نیز به نظر سخت می آید. افراد مبتلا به بیش فعالی – نقص توجه با اینکه می دانند چه کاری باید انجام دهند، آن را انجام نمی دهند.

پس راه حل چیست؟

یکی از راه حل های جدید و مفید این است که خانواده به تدریج و به آرامی، با کمک همدیگر و با همکاری با یکدیگر این اختلال را مدیریت کنند.

این کار برای هر دوی ما سخته؟ چه طوری می تونیم با هم انجامش بدیم؟

چطوره با گذاشتن قاشق توی بشقابمون بین لقمه ها، سرعت غذا خوردنمون رو کم کنیم؟

نکات کاربردی برای کودکان و والدین مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه

در ادامه چند راهکار ساده به همراه مثال های عینی ارائه می شود. هدف این راهکارها، افزایش تعامل و همکاری بین کودک و والدین به منظور کنترل علایم و اثرات این اختلال در خانواده است.

۱. برنامه روزانه داشته باشید و آن را با همدیگر دنبال کنید.

ما هر دو صبح دیر از خواب بیدار میشیم. چطوره این راه رو امتحان کنیم: ساعت ۷ لباسامونو پوشیده باشیم و تا ۷:۲۰ صبحانه مونو خورده باشیم.

۲. یادداشت هایی برای یادآوری کارهایتان بنویسید.

بیا یادداشتی برای خودمون بنویسیم که یادمون بمونه روز شنبه باید کتاب علومت رو به مدرسه ببری. منم یه یادداشت برای خودم می نویسم که یادم نره برای خونه خرید کنم.

۳. از یک تقویم دیواری برای مدیریت زمان استفاده کنید.

این هفته، هفته پرکاریه. بیا ببینیم کی می تونی این تکلیف مدرسه تو انجام بدی. وقتی تو داری تکالیفت رو انجام میدی، منم قبضا رو پرداخت می کنم.

۴. برای کنترل و مدیریت هیجان هایتان به یکدیگر کمک کنید.

هر دومون، گاهی عصبانی میشیم. بیا وقتی عصبانی میشیم به هم یادآوری کنیم که یه نفس عمیق بکشیم.

۵. کارهای خانه مانند مرتب کردن و تمیز کردن را با همدیگر انجام دهید.

بعد از شام، دو دقیقه وقت می ذاریم و خونه رو مرتب می کنیم. تو وسایل خودتو مرتب کن، منم وسایل خودمو مرتب می کنم.

۶. کارهایتان را با هم هماهنگ کنید.

وقتی تو داری پیانو تمرین می کنی، منم یه ساز جدید یاد می گیرم. یا وقتی تو داری ریاضی می خونی، من حساب و کتاب های خونه رو انجام می دم.

سخن آخر

پیدا کردن راه حل های مشترک و همدلانه، به خانواده کمک می کند تا به اهداف مشترک خود برسند و دعواها و اختلافات را تا حد زیادی کاهش می دهد. والدین می توانند به همراه فرزندشان، توانایی های مورد نیاز برای کنترل بیش فعالی – نقص توجه را کسب کنند. کنترل این اختلال در کودکان، در شرایطی که والدین خودشان هم مبتلا باشند، بسیار سخت تر است. با روش های مرحله به مرحله، می توان تاثیر بیش فعالی – نقص توجه بر توانایی های کودک و والدین را کم رنگ تر کرد.