خود بیمار انگاری یا هیپوکندریازیس چیست؟
افراد مبتلا به هیپوکندریازیس یا اختلال خود بیمار انگاری، ترسی غیرواقعی از داشتن بیماری دارند و ممکن است عملکردهای معمولی بدن را به‌عنوان بیماری تعبیر کنند.
هیپوکندریازیس معمولاً در سنین بین 25 تا 35 سال و در میان خانم‌ها شیوع بالاتری دارد و ممکن است یک‌بار، چندین بار یا حتی به طور دائم در زندگی فرد وجود داشته باشد.
بیماری هیپوکندریازیس از چند مؤلفه اصلی تشکیل شده است. یکی از ویژگی‌های این افراد نگرانی‌های زیاد در مورد وضعیت سلامتی خود هست که به تبع آن باعث مراجعه غیرضروری به مطب پزشک یا بیمارستان می‌شود.
درحالی‌که عملاً با انجام معاینات و حتی بررسی‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری، هیچ علامتی از بیماری در فرد دیده نشده یا در صورت وجود، بسیار خفیف و قابل چشم پوشی است. خود بیمار انگاری که بیشتر از 6 ماه به درازا بکشد بیماری هیپوکندریازیس تلقی شده و فرد باید تحت درمان با داروهای ضد اضطرابی قرار بگیرد.
خود بیمار انگاری
دو نوع اصلی هیپوکندریازیس
نحوه برخورد افراد مبتلا به هیپوکندریازیس با این اختلال را به طور کلی می‌توان در یکی از دسته‌بندی‌های زیر قرار داد:
- افراد در جست‌وجوی مراقبت درمانی : این افراد زمان زیادی را صرف گرفتن مشاوره از متخصص و انجام آزمایشات می‌کنند و دائم در مطب‌های مختلف حضور دارند.
- افراد اجتناب‌کننده از مراقبت درمانی: این افراد از پزشک و مراقبت‌های پزشکی اجتناب می‌کنند؛ چرا که خود تصور می‌کنند، بیمار هستند اما نتایج معاینه و آزمایشات آن‌ها سالم است. بنابراین یک بی‌اعتمادی کلی نسبت به مراقبت‌های پزشکی خواهند داشت.
علائم اختلال خود بیمار انگاری چیست؟
همان‌طور که گفته شد، افراد مبتلا به هیپوکندریازیس، ترس مداوم و غیرواقعی در مورد وجود یک بیماری جدی دارند که اغلب این بیماری موردنظر تغییر می‌کند؛ برای مثال مدتی تصور می‌کنند فشارخون دارند و مدتی دیگر از داشتن سرطان اضطراب دارند.
گاهی افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری، ممکن است یک بیماری زمینه‌ای داشته باشند اما به دلیل داشتن این اختلال وضعیت خود را بسیار شدیدتر تصور کنند. علائم اصلی اختلال خود بیمار انگاری عبارت‌اند از:
- اجتناب از افراد یا رفتن به مکان‌های خاصی جهت جلوگیری از بیمار شدن
- تحقیق مداوم در مورد بیماری‌ها و علائم آن‌ها
- داشتن اضطراب بالا در مورد سلامت کلی
- وسواس نسبت به عملکردهای طبیعی بدن مثل ضربان قلب و فشارخون
- به اشتراک گذاشتن و صحبت زیاد در مورد علائم و وضعیت سلامتی خود با دیگران
- بررسی مکرر علائم بیماری‌ها در خود مانند اندازه گیری دمای بدن یا فشارخون
- و…
چه علت‌هایی برای اختلال خود بیمار انگاری مطرح است؟
خود مریض پنداری علاوه بر افراد در جمعیت عمومی، می‌تواند در کارکنان بخش درمانی و یا دانشجویان پزشکی نیز دیده شود. به طوری که فرد با ورود به هر بخش تصور می‌کند به بیماری‌های آن بخش بیمارستان مبتلا شده است!
اگرچه علت به وجود آمدن این ترس ناشناخته است ولی چندین علت مهم می‌تواند در پس زمینه بیماری هیپوکندریازیس فرد باشد:
- استرس‌های بزرگ در زندگی
- وجود یک بیماری روان‌شناختی دیگر مثل وسواس یا افسردگی اساسی و یا اسکیزوفرنی
- احتمال سوء استفاده جنسی یا عاطفی در دوران کودکی
- خاطرات بد از بیمار شدن در دوران کودکی که خود را به صورت ترس از بیمار شدن در بزرگ‌سالی نشان می‌دهد.
وجود نشانه‌های مهم از بیماری‌ها در فرد. به عنوان مثال فردی که دچار درد در ناحیه قفسه سینه می‌شود تصور می‌کند دچار سکته قلبی شده است در حالی که شرح حال ویژگی‌های درد و گرفتن نوار قلب یا انجام آزمایش‌های مختلف بیماری قلبی واقعی را رد می‌کند یا فراموشی‌های گذرا موجب می‌شود شخص به این فکر بیفتد که احتمالاً به بیماری آلزایمر دچار شده است.
به این دلایل در صورتی می‌توانیم به بیمار برچسب هیپوکندریازیس بزنیم که قبل از آن بررسی های پزشکی برای یافتن بیماری واقعی انجام شده و نتیجه آن‌ها منفی باشد.
چه مشکلاتی برای افراد مبتلا به هیپوکندریازیس ممکن است ایجاد شود؟
ترس و نگرانی مداوم موجب بروز استرس در بدن می‌شود که این خود باعث تغییر در وضعیت هورمون می‌شود و می‌تواند سلامت را به خطر بیندازد.
همچنین ابتلا به اختلال خود بیمار انگاری باعث ایجاد تأثیر بر زندگی اجتماعی و روابط فرد می‌شود و ممکن است باعث دوری از افراد شود که این خود باعث ایجاد افسردگی شدید می‌شود.
به دلیل مراجعه‌های متعدد به پزشک و انجام آزمایشات، بار مالی سنگینی برای افراد مبتلا ایجاد خواهد شد. همچنین انجام آزمایشات مختلف و غیرضروری ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد.
احساس بیماری
خود بیمار انگاری و ویروس کرونا
این روزها حجم زیاد اخبار در مورد ویروس کرونا ممکن است ترس از بیمار شدن را در ما افزایش دهد. بسیاری از توصیه‌ها و اخباری که این روزها در مقابله با بیماری کرونا گفته می‌شود نه‌تنها غیرواقعی نبوده بلکه باید بسیار جدی گرفته شود.
در صورتی که نکات بهداشتی لازم را تا حد امکان رعایت کنیم، ترس افراطی از مبتلا شدن به ویروس غیر منطقی جلوه کرده و کمکی به عدم مبتلا شدن ما نمی‌کند. جالب است بدانیم که استرس و اضطراب به هر نوع می‌تواند سیستم ایمنی ما را سرکوب کند و از قضا باعث بیمار شدن ما شود.
چگونه بر ترس از بیمار شدن غلبه کنیم؟
آگاهی از علائم و نشانه‌های بیماری می‌تواند کمک زیادی به افراد کند که با ماهیت ترس غیر واقعی خود آشنا شوند. انجام معاینات توسط پزشک همراه با توضیح کامل به فرد می‌تواند نگرانی او را تا حد زیادی برطرف کند.
در مورد بیماری ویروس کرونا توصیه‌های لازم مبنی بر محدود کردن رفت و آمد ها به ویژه در اماکن پر ازدحام باید جدی گرفته شود. با این حال حبس کردن خود و خانواده در خانه کاری اشتباه است. با رعایت نکات بهداشتی، کماکان می‌توان به فعالیت‌های مفرح مانند ورزش کردن (البته در مکان‌های باز) و سایر وظایف زندگی روزمره پرداخت بدون اینکه ترس از بیمار شدن وجود داشته باشد.
خود بیمار انگاری و درمان آن
قبل از شروع درمان باید اختلال خود بیمار انگاری توسط یک روان‌پزشک یا روانشناس تشخیص داده شود. درمان قطعی خود بیمار انگاری وجود ندارد و اساس درمان برمبنای بهبود کیفیت زندگی و به حداقل رساندن علائم تمرکز دارد.
درمان این اختلال به وسیله مصرف دارو و درمان شناختی رفتاری انجام می‌شود. داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب به کاهش احساس ترس از بیمار شدن کمک خواهند کرد.
خود بیمار انگاری یا هیپوکندریازیس
درمان شناختی رفتاری نیز به بررسی راه‌های مقابله با ترس و اضطراب خواهد پرداخت و توانایی مدیریت افکار اضطراب آور را به بیمار خواهد داد.
همان‌طور که گفته شد درمان قطعی خود بیمار انگاری وجود ندارد، اما با پیگیری صحیح و اجرای درمان، می‌توان تا حد زیادی از این اضطراب بیمار انگاشتن خود رهایی یافت.
یکی از برترین روش‌های درمان بیش فعالی، عدم تمرکز و افزایش توان ذهن و به دست آوردن حافظه‌ای قوی که در نهایت موجب افزایش یادگیری می شود استفاده از خدمات نوروفیدبک است.
در مرکز مشاوره و آموزش آگاهانه با استفاده از برترین خدمات و نوین ترین ابزارها به وسیله ی آخرین متدهای علم پزشکی شما را در بالا بردن سطح عملکرد ذهن تان یاری میکنیم.
با ما تماس بگیرید
خود بیمار انگاری چیست؟
منبع به نقل از:
