طبق گفته آکادمی طب خواب آمریکا و انجمن تحقیقات خواب، معمولا بزرگ‌سالان هر شب حداقل به ۷ ساعت خواب نیاز دارند. البته منظور ۷ ساعت خواب واقعی است نه صرفا زمانی که در رختخواب صرف می‌شود.
اگر مدتی است که پس از خواب ۷ساعته احساس آرامش نمی‌کنید و در طول روز هوس چرت‌زدن می‌کنید، ممکن است فکر کنید که به خوابیدن اعتیاد پیدا کرده‌اید. با این حال، خواب‌آلودگی بیش از حد می‌تواند نشانه مسائلی دیگر هم باشد. مثلا بیماری‌های سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب یا مصرف برخی داروها می‌توانند باعث تمایل به خواب مفرط شوند.
گریگوری پاتر، متخصصان برجسته بریتانیایی، می‌گوید: «اعتیاد به خواب نوعی بیماری تلقی نمی‌شود. طبق گفته انجمن پزشکی اعتیاد آمریکا، افراد دچار اعتیاد از موادی استفاده می‌کنند یا رفتارهایی انجام می‌دهند و به‌رغم پیامدهای مضرشان، دوباره سراغشان می‌روند. اما خواب عملکردی بیولوژیکی است و اساسا مضر نیست.»
دکتر ماریانا بودیو نیز با این نظر موافق است. به‌اعتقاد او، ما از نظر بیولوژیکی برای زنده‌ماندن به خواب نیاز داریم، همان‌طور که به تنفس نیاز داریم. آیا کسی می‌تواند به نفس‌کشیدن معتاد شود؟ بسیار بعید است، این در خصوص خواب هم صدق می‌کند.
آیا خواب واقعا اعتیادآور است؟
چه عواملی در خواب‌آلودگی مفرط نقش دارند؟
بودیو معتقد است که در حال حاضر هیچ مدرک قابل‌استنادی خواب را در دسته اعتیادها قرار نمی‌دهد. با این حال گاهی خواب بیش از حد نشانه مشکلات دیگری است.
پاتر می‌گوید: «هایپرسومنیا یا پرخوابی نوعی اختلال خواب شناخته‌شده است که با خواب طولانی، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز یا هر ۲ مشخص می‌شود. خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز نیز می‌تواند ناشی از شرایط دیگر باشد.»
این شرایط عبارت‌اند از:
- نارکولپسی؛
- سندرم کلاین-لوین؛
- پرخوابی ایدیوپاتیک؛
- آپنه خواب؛
- دیسانیا یا ناتوانی در بلندشدن از رختخواب.
ممکن است یکی از این شرایط را داشته باشید و آن را با اعتیاد به خواب اشتباه بگیرید.
چگونه تشخیص بدهیم دچار اختلال خواب هستیم؟
اگرچه اعتیاد به خواب بیماری محسوب نمی‌شود، علائمی هستند که می‌توانند نشان‌دهنده اختلالاتی مانند خواب زیاد یا پرخوابی باشد. علائم پرخوابی عبارت‌اند از:
- خستگی؛
- سخت‌بیدارشدن بعد از خواب طولانی؛
- تحریک‌پذیری؛
- نیاز به چرت‌زدن؛
- اختلالات حافظه؛
- مه مغزی.
اگرچه پرخوابی نوعی اعتیاد نیست، افرادی که به آن مبتلا شده‌اند می‌توانند دچار طیف وسیعی از عوارض جانبی شوند. این عوارض عبارت‌اند از:
- انرژی کم؛
- خستگی؛
- سردرد؛
- میگرن؛
- ازدست‌دادن مکرر اشتها؛
- بی‌قراری؛
- توهم؛
- افکار خودکشی؛
- ازدست‌دادن حافظه.
در برخی موارد، پرخوابی می‌تواند منجر به این مشکلات نیز بشود:
- دیابت؛
- چاقی؛
- افسردگی بالینی.
بدن شما به خواب نیاز دارد، اما وقتی خوب استراحت کرده باشید، می‌خواهد شما را از خواب بیدار کند. هورمون‌های دخیل در چرخه خواب ما تشخیص می‌دهند که بدن چه زمانی نیاز به ترمیم، تجدید قوا و شارژشدن دارد و در واقع ما را در حالت چرت‌زدن قرار می‌دهد. اگر همچنان می‌خواهید بعد از خواب کامل شبانه چرت بزنید، ممکن است دلیل آن نداشتن خواب راحت و باکیفیت باشد.
اعتیاد به خواب و سلامت روان
یکی دیگر از دلایل احتمالی که فرد احساس اعتیاد به خواب می‌کند، بیماری های روانی است.
پاتر می‌گوید: «افراد مبتلا به برخی اختلالات سلامت روان زمان زیادی را در رختخواب می‌گذرانند. مثلا این رفتار در برخی از انواع افسردگی بسیار رایج است. برخی از افراد مبتلا به اختلالات روانی نیز دچار پرخوابی می‌شوند.»
تحقیقات نشان می‌دهند که وابستگی روانی به خواب ممکن است نشانه افسردگی باشد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۸ انجام شد، ارتباط قوی بین پرخوابی و افسردگی پیدا کرد و نشان داد که حدود ۴۰درصد از جوانان افسرده و ۱۰درصد از افراد مسن افسرده دچار پرخوابی می‌شوند. این آمار برای زنان بیشتر بود.
مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۴ نشان داد افرادی که بیش از ۸ ساعت در شب می‌خوابند در مقایسه با افرادی که کمتر از ۸ ساعت می‌خوابند بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند.
افسردگی ممکن است هم به بی‌خوابی و هم به پرخوابی منجر شود. در حالی که بی‌خوابی شایع‌ترین مشکل خواب در افراد مبتلا به افسردگی است، تقریبا نیمی از شرکت‌‌کنندگان یکی از پژوهش‌ها پرخوابی را نشانه افسردگی خود گزارش کردند.
بودیو می‌گوید: «افرادی که به‌دلیل نارضایتی عمیق از زندگی‌شان می‌خواهند از واقعیت فرار کنند، تمایل دارند از همه چیزهای منفی دور شوند و در حالتی شبیه به کما فرو بروند.»
مقایسه اعتیاد به خواب و اعتیاد به قرص خواب
در حالی که اکثر متخصصان معتقدند اعتیاد به خواب بیماری نیست، ممکن است این تمایل به خوابیدن زیاد باعث اعتیاد فرد به قرص‌های خواب‌آور شود.
بودیو می‌گوید: «قرص‌های خواب‌آور می‌توانند بی‌خوابی کوتاه‌مدت را با موفقیت درمان کنند و هنگامی که با تجویز متخصص به‌درستی استفاده شوند، بعید است تأثیر منفی جدی داشته باشند. با این حال، خطر وابستگی به بیشتر این داروها وجود دارد.»
علائم اعتیاد به قرص خواب عبارت‌اند از:
- مشکلات حافظه؛
- خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز؛
- نداشتن تمرکز؛
- اختلالات خواب مانند راه‌رفتن در خواب.
بودیو توصیه می‌کند: «اعتیاد به داروهای خواب‌آور معمولا با گذشت زمان اتفاق می‌افتد، بنابراین قرص‌های خواب فقط باید با تجویز پزشک و به‌عنوان درمان کوتاه‌مدت مصرف شوند.»
فهرستی از داروهای خواب رایجی که ممکن است به‌مرور زمان وابستگی ایجاد کنند:
- دیفن هیدرامین؛
- کوئتیاپین؛
- ترازودون؛
- زولپیدم؛
- زالپلون؛
- اسزوپیکلون.
اگر در خصوص اعتیادآوربودن دارویی که مصرف می‌کنید یا در حال مصرف آن هستید نگرانید، بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک صحبت کنید.
اعتیاد به خواب
بهترین داروهای خواب غیراعتیادآور
اگر دنبال راهی برای خواب هستید که اعتیادآور نباشد، این گزینه‌های طبیعی می‌توانند به شما کمک کنند:
- ملاتونین؛
- کپسول اسطوخودوس، چای، یا اسانس‌های روغنی؛
- بابونه؛
- سنبل‌الطیب؛
- گل ساعتی؛
- بادرنجبویه.
البته توجه به این نکته مهم است که متخصصان سلامت به‌دلیل برچسب‌گذاری اشتباه و استفاده طولانی‌مدت، نگران مصرف مکمل‌های ملاتونین هستند. اگر می‌خواهید ملاتونین مصرف کنید، قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.
همچنین می‌توانید عادات خواب خود را تغییر دهید تا به شما در مدیریت بی‌خوابی و اختلالات خواب کمک کند. مثلا قبل از خواب از قرارگرفتن در معرض نمایشگرها یا مصرف کافئین پرهیز کنید و در طول روز به مقدار کافی از نور روز استفاده کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر خواب‌آلودگی بیش از حد شما الگوی ثابتی پیدا کرده و زندگی روزمره‌تان را تحت‌تأثیر قرار داده، لازم است به پزشک مراجعه کنید. البته اعتیاد به خواب بیماری مشخصی نیست، پس خستگی شما ممکن است به‌دلیل پرخوابی، بیماری مرتبط با سلامت روان یا نگرانی دیگری باشد. دلیل این خستگی هر چیزی که باشد، باید بررسی شود.
یکی از برترین روش‌های درمان بیش فعالی، عدم تمرکز و افزایش توان ذهن و به دست آوردن حافظه‌ای قوی که در نهایت موجب افزایش یادگیری می شود استفاده از خدمات نوروفیدبک است.
در مرکز مشاوره و آموزش آگاهانه با استفاده از برترین خدمات و نوین ترین ابزارها به وسیله ی آخرین متدهای علم پزشکی شما را در بالا بردن سطح عملکرد ذهن تان یاری میکنیم.
با ما تماس بگیرید
آیا خواب واقعا اعتیادآور است؟
