کدام دسته از مواد غذایی، کودکان بیش فعال را آرام میکند؟
کارشناسان درباره غداهایی که باعث آرامش کودکان بیش فعال میشود، تحقیقاتی کردهاند و در این زمینه به والدین پیشنهادهایی دادهاند. سؤالی که پیش میآید این است که چگونه ممکن است غذا روی رفتار فرزند تأثیر بگذارد؟ کودکانی که غذاهای سرشار از شکر و نشاسته مانند برنج سفید و فرآوردههای آرد سفید مصرف میکنند، میتوانند با کاهش مصرف قند روحیه خود را بهبود بخشند.
این گونه مواد غذایی، باعث تحریک ترشح هورمونهای کورتیزول و آدرنالین میشود. عملکرد هورمونهاست که ما را بد خلق، عصبی و مضطرب میکند، صفتی که دوست نداریم هرگز در فرزندان خود مشاهده کنیم. مواد غذایی طبیعی را جایگزین غذاهای آماده کنید. افزودنیهای غذایی، رنگها و شیرین کنندههای مصنوعی سیستم عصبی را بیش از حد فعال میکند، این ضرر به غیر از ضرری است که که مصرف بیش از حد شکر دارد. اما مواد غذایی حاوی کلسیم، منگنز مانند سبزی، میوه مغز دار و تخمه میتواند آرم بخش باشد. برخی از غذاهای آرام بخش که توصیه میشود در رژیم غذایی فرزندانتان بگنجانید عبارت است از:
- سبزیهای ترد مانند کرفس، هویج، فلفل دلمهای، کلم بروکلی و گل کلم به همراه سس کم چرب، ماست و سالاد
- ماست کم چرب یا پنیر کم چرب مخلوط شده با میوه یا آبمیوه غلیظ
- تخمه یا میوه مغزدار مانند بادام، بادام زمینی، بادام هندی، گردو، تخمه آفتاب گردان، تخمه کدو و سویا
- میوههای تازه و خشک
- کراکرهای سبوس دار با پنیر کم چرب، کره بادام زمینی، کره بادام
- غلات سالم با حداقل 3 گرم فیبر، شیر کم چرب، بستنی تهیه شده از میوه تازه و شیرینیهای خانگی را که سالمتر است جایگزین شیرینیجات ناسالم کنید. از مصرف مواد غذایی فرآوری شده حاوی افزودنیها، نشاسته و قند، شکلات، کیک، نوشابه گازدار و … خودداری کنید. قبل یا نزدیک به ساعت خواب کودکان باید از مصرف کافئین، شکلات، نوشیدنی با میزان قند بالا و بستنی خودداری کنند و به جای آن شیر کم چرب، فرآوردههای سویا، کره بادام زمینی و پنیر مصرف کنند تا خواب آرامی داشته باشند.
رژیم درمانی کودکان بیش فعال
بیش فعالی یک اختلال رفتاری شایع است که حدود 8 تا 10 درصد از کودکان سنین پیش دبستانی به آن مبتلا هستند. احتمال ابتلا به این اختلال در پسران 3 برابر بیشتر از دختران است. اما علت این تفاوت هنوز ناشناخته است. مطالعات فراوانی روی نقش عوامل تغذیهای در بیش فعالی کودکان مبتلا انجام شده است که نتایح برخی از آنها را مرور میکنیم.
- اسیدهای چرب ضروری
تحقیقات بسیاری نشان دادهاند که غلظت اسیدهای چرب «امگا-3» و «امگا-6» در این افراد به مقدار زیادی پایین است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان میدهند. بهترین منبع اسیدهای چرب امگا-3، ماهیهای آزاد مثل سالمون، ساردین، میگو و شاه ماهی است و منابع اسیدهای چرب امگا-6، کنجد، تخمه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. دیگر منابع اسیدهای چرب ضروری آجیلها، لوبیای سویا، روغن بادام زمینی و روغن زیتون است.
- روی
یافتههای مطالعات مختلف ارتباط بین کمبود روی و بیش فعالی را نشان داده است. به طوری که سطح سرمی روی در کودکان مبتلا به بیش فعالی به طور قابل توجهی پایینتر از کودکان طبیعی بوده است. کمبود روی در کودکان مشکلاتی از قبیل خشونت، کج خلقی، گریههای زیاد، بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمرکز را ایجاد میکند. گوشت ماکیان، شیر و محصولات لبنی 80 درصد کل میزان روی غذایی را تشکیل میدهند. سایر گوشتها، جگر، پنیر، غلات کامل، لوبیاهای خشک، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتاً خوب روی هستند.
- کلسیم
کمبود کلسیم ممکن است بیش فعالی را به وجود آورد. بنابراین میتوان با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب حاوی کلسیم نظیر شیر، پنیر، نان، بستنی، ماست، سبزیجات برگ سبز مانند کلم، برگ سبز شلغم، یا مکملهای کلسیم این کمبود را برطرف کرد.
- ویتامین B6
ویتامینB6 یک کوفاکتور ضروری برای اغلب مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین و سروتونین میباشد. از این طریق، ویتامینهای گروه B سبب بهبود رفتار در برخی کودکان مبتلا به ADHD شده است. در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتین خوب پایین است. در نتیجه دوز بالای ویتامین B6 با افزایش میزان سروتین خون سبب بهبود علائم میشود. این ویتامینها در گوشتها، غلات کامل (به خصوص گندم)، سبزیحات و مغزها یافت میشود.
- آهن
کمبود آهن، دقت و توجه را به میزان قابل توجهی کاهش داده و به مکمل یاری پاسخ مثبت میدهد. برخی مطالعات نشان داد که با مکمل یاری آهن، 30 درصد بهبود در این کودکان مشاهده شده است. بهترین منبع آهن، جگر، غذاهای دریایی، گوشت کم چرب و ماکیان و ماهی میباشد.
غذاهایی که باید از خوردن آنها اجتناب نمود عبارتاند از:
- شکر
یافتههای برخی از مطالعات نشان دادهاند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالین را در کودکان به میزان 10 برابر افزایش دهد. این نتایج بیانگر ارتباط مستقیم بین رفتارهای خشونتآمیز با مصرف شکر است.
- رنگها
زنگها مانند تارترازین (نوعی رنگ غذایی به رنگ نارنجی) که در غذاهای آماده بستهبندی شده، آدامس، شکلات، آبلیمو، سسها،کمپوتها، کنسرو نخود فرنگی و نوشابههای گازدار وجود دارد.
- اسید بنزوئیک
اسید بنزوئیکها نوعی نگهدانده مواد غذایی است که در مرباها، پوره میوهها، آبمیوهها، ترشیها و سسهای سالاد استفاده میشود.
- نوشابههای گازدار
نوشابههای گازدار که به دلیل محتوای بالای فسفر آنها و بر هم زدن تعادل کلسیم و فسفر بدن میتوانند منجر به بیش فعالی شوند.
- مواد غذایی حاوی کافئین
قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنیهای حاوی کافئین میتوانند علائم بیماری را تشدید نمایند.
- افزودنیها
پژوهشگران انگلیسی هشدار دادند غذاهای حاوی افزودنیها احتمال بروز بیش فعالی را در کودکان افزایش میدهند. به گزار ش سلامت نیوز با نقل از پایگاه خبری نیو کرالا، در یک پژوهش محققان انگلیسی با بررسی 300 کودک دریافتند، نوشیدنیهای حاوی ترکیبات افزودنی باعث بروز بیش فعالی میشود. آنها اعلام کردند 5 تا 10 درصد دانش آموزان از اختلال بیش فعالی با علائم کاهش تمرکز و فعالیت بسیار رنج میبرند که این مشکل در پسران بیش از دختران مشاهده میشود.
در این پژوهش آمده است افزودنیهایی چون رنگهای مصنوعی، بنزوات سدیم و مواد موجود در بستنیها نیز خطر بروز بیش فعالی را در کودکان افزایش میدهد. در پژوهش حاضر محققان هشدار دادند والدین باید از مصرف مواد غذایی حاوی افزودنی در کودکان خود جلوگیری کنند.
توصیههای تغذیهای برای کودکان مبتلا به بیش فعالی
- رژیم کم شکر، پرهیز ار خوردن قندهای ساده و شیرینیها
- استفاده بیشتر از پروتئینها مثل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز
- حذف یا کاهش آلرژنهای غذایی مثل: بادام زمینی، تخم مرغ، شکلات، پنیر، شکر، گندم، سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی، کشمش، نوشابهها، هلو، آلو، پرتقال، بیسکوئیت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آبلیمو، کنسروها، مربا، ترشی، کمپوتها، قهوه و چای
- درمان کمبودهای تغذیهای و استفاده از مکملهای غذایی
- حذف یا کاهش افزودنیهای خوراکی و رنگهای مصنوعی مثل: بادام بو داده، ادویههای معطر، آبنباتها، کیکها، دسرها، غلات صبحانه و نوشابهها
- استفاده از منابع غذایی حاوی امگا-3 مانند ماهی، روغن زیتون و گردو در برنامه غذایی روزانه
- استفاده از میوه و سبزی تازه
- حذف غذاهای سرخ شده و محدودیت مصرف فرآوردههای لبنی
- حذف کاکائو، شکلاتهای حاوی قهوه و نسکافه، نوشابههای رنگی، چیپس و پفک
- افزایش مصرف آب
نکات مهم:
تجمع فلزات سمی همانند سرب، آرسنیک آلومینیوم، جیوه یا کادمیوم نیز میتواند سبب مشکلاتی در یادگیری و رفتار کودکان شود. سرب میتواند سبب تخریب ادراک و رفتار کودکان شود. براساس تحقیقات، اصلاح سطح سرب بدن (از طریق مواد شلاته کننده مانند ویتامین)، در کودکان بیش فعالی که میزان سرب بالاتری داشتند، موجب بهبود رفتار قابل ملاحظهای گردید.
مصرف مکرر آنتی بیوتیکها (به ویژه برای عفونتهای گوش) در دوران کودکی میتواند سبب عدم تعادل باکتریهای مفید در کودکان و در نتیجه علائم جسمانی و تغییرات رفتاری در آنها شود. مصرف پروبیوتیک مناسب به همراه یک رژیم کم شکر و بدون کربوهیدراتهای تصفیه شده میتواند در برقراری مجدد این تعادل مؤثر باشد.
احتمال خطر کمبودهای حاشیهای برخی ریز مغذیها در کودکان مبتلا به ADHD، به دلیل عادت غذایی نامعقول و کاهش اشتهای ناشی از درمان با داروهای محرک بیشتر است.
گردآورنده: عاطفه باغبانی (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و نوروتراپیست)
نوروفیدبک چیست؟
یکی از برترین روشهای درمان بیش فعالی، عدم تمرکز و افزایش توان ذهن و به دست آوردن حافظهای قوی که در نهایت موجب افزایش یادگیری می شود استفاده از خدمات نوروفیدبک است.
در مرکز مشاوره و آموزش آگاهانه با استفاده از برترین خدمات و نوین ترین ابزارهابه وسیله ی آخرین متدهای علم پزشکی شما در بالا بردن سطح عملکرد ذهن تان یاری میکنیم.
با ما تماس بگیرید
مرکز مشاوره و آموزش آگاهانه
نوروفیدبک
رژیم غذایی مناسب برای کودکان بیش فعال