همه ما با افراد مبتلا به سندرم وسواس کنترل اوضاع (Control Freak Syndrome) آشنایی داریم، اما نام این سندرم را کمتر شنیده‌ایم. حتی شاید خود شما هم یکی از همین افراد باشید! طبق تعریف این اصطلاح، فرد مبتلا به سندرم وسواس کنترل اوضاع، فردی است که احساس می‌کند باید همه موقعیت‌ها را به سمت هدف خاصی هدایت کند و طوری در جزئیات هر کاری دخالت کند که درنهایت نتیجه کار براساس نیازهای خودش شکل بگیرد. براساس گزارش Psychology Today، این افراد «به در کنترل داشتن همه چیز نیاز دارند، چون در غیر این صورت می‌ترسند که همه چیز از کنترل‌شان خارج شود و حتی زندگی‌شان از بین برود».

دوباره به ظرف‌های غذا بعد از دیگران رسیدگی می‌کنید

این افراد حتی ترجیح می‌دهند که بعد از چیده شدن ظرف‌های غذا در ماشین ظرف‌شویی توسط همسرشان، خودشان ظرف‌ها را دوباره در جای مناسب قرار بدهند، چون بی‌نظمی واقعا وجودشان را آشفته می‌کند. وسواس به تعیین جای مشخص برای اشیا، یکی از صفاتی است که در افراد مبتلا به اختلال وسواس اجباری (OCD) هم مشاهده می‌شود. با این‌حال، افرادی که این ویژگی را دارند، لزوما به OCD مبتلا نیستند.

فراتر از توانایی واقعی‌تان، مسئولیت می‌پذیرید

آیا در مواقعی که دیگران به کمک نیاز دارند، شما سریعا داوطلب می‌شوید؟ این داوطلب شدن شما دقیقا به کدام دلیل است؟ تمایل ذاتی به انجام دادن اعمال خیر یا این‌که فکر می‌کنید فقط شما می‌توانید اوضاع را کنترل کنید؟ درواقع، افراد مبتلا به سندرم وسواس کنترل اوضاع، مسئولیت‌های متعدد را فقط ‌براساس یک قاعده مهم می‌پذیرند: من تنها فردی هستم که می‌تواند کارها را به‌درستی انجام بدهد.

وسواس پاکیزگی و نظم دارید

آیا اتاق خواب شما طوری چیده شده است که انگار برای عکس‌برداری آماده‌اش کرده‌اید؟! وسواس کنترل اوضاع و وسواس پاکیزگی و نظم، معمولا در کنار هم قرار می‌گیرند. درواقع،‌ هر دوی این وسواس‌ها،‌ فرد را به کنترل محیط افرادش مجبور می‌کنند. البته گروهی از محققان در سال ۲۰۱۰ میلادی اعلام کردند که این نوع از رفتارها می‌توانند به‌عنوان یکی از تاکتیک‌های بقای بشر در نظر گرفته شوند.

کمال‌گرا هستید

فرد مبتلا به وسواس کمال‌گرایی، خودش و دیگران را مجبور می‌کند به این‌که همواره استانداردهای مشخصی را رعایت کنند، درحالی که رعایت این استانداردها واقعا کار دشواری است. طبق گزارش American Psychological Association، کمال‌گرایی، اختلال اضطرابی و افسردگی، همگی در کنار هم عمل می‌کنند، ‌ولی همه افراد کمال‌گرا لزوما به اختلال اضطرابی یا افسردگی مبتلا نیستند. افراد کمال‌گرا هم به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: سازگار و ناسازگار. کمال‌گرایان ناسازگار، بسیار بیشتر از عدم رعایت استانداردهای خودشان آزرده می‌شوند.

به مدیریت ذره‌بینی اعتقاد دارید

مدیریت ذره‌بینی (micromanagement)، یکی از راه‌های دیگر برای کنترل اوضاع و نتایج امور است. افرادی که براساس مدیریت ذره‌بینی زندگی می‌کنند، زمان زیادی را برای مسئولیت‌های خودشان صرف می‌کنند و به دیگران اجازه نمی‌دهند که نقشی در انجام امور مربوط به خودشان داشته باشند. اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی، شما را نابود می‌کنند افراد مبتلا به سندرم وسواس کنترل اوضاع، همه چیز را براساس برنامه درک می‌کنند و البته همه احتمالات را هم برای موقعیت‌های مختلف در نظر می‌گیرند. با این‌حال، اگر اتفاق خارج از برنامه‌ای برای آنان پیش بیاید، تمام وجودشان به هم می‌ریزد. این درحالی است که متخصصان حوزه سلامت روان همواره هشدار داده‌اند که برنامه‌ریزی بیش از حد اساسا برای زندگی مضر است.

دیگران را مورد قضاوت قرار می‌دهید

از آن‌جایی که افراد مبتلا به سندرم وسواس کنترل اوضاع فکر می‌کنند که فقط خودشان همه کارها را به‌درستی انجام می‌دهند، در درک رفتارهای متفاوت دیگران با مشکل مواجه می‌شوند. درواقع، آنان به‌جای درک همدلانه درباره زندگی دیگران، اصرار دارند که همه را به استانداردهای خودشان نزدیک کنند و در صورت مواجهه با عدم تطابق، دیگران را شدیدا مورد قضاوت قرار می‌دهند. متاسفانه، والدینی که مبتلا به این وسواس هستند، می‌توانند ویژگی‌های خودشان را به فرزندان‌شان نیز انتقال بدهند.

دیگران را مدام سرزنش می‌کنید

اگر دیگران براساس مدل‌های ذهنی شما رفتار نکنند، فکر می‌کنید که آنان قطعا اشتباه بزرگی مرتکب شده‌اند و باید این موضوع را به اطلاع آنان برسانید. این وسواس به‌راحتی می‌توانند بزرگسالان را آزار بدهد، چه برسد به کودکان. محققان می‌گویند که اگر والدین دارای این ویژگی باشند، فرزندان‌شان کمتر احساس خوش‌بختی می‌کنند و حتی رضایت‌مندی آن‌ها از زندگی هم کاهش می‌یابد.